Po zakończeniu II wojny światowej, Polska musiała rozpocząć odbudowę i udrażnianie nieżeglownej po działaniach wojennych Odry (zalegające wraki, zawalone mosty, uszkodzone nabrzeża), co w zasadzie uzależnione było od dwóch czynników: realizacji porozumień polsko-radzieckich w sprawie przekazania Polsce tzw. "ziem zachodnich" i możliwości finansowych państwa. Formalne przekazanie Odry wraz z infrastrukturą nastąpiło dopiero w połowie 1946 roku, chociaż wcześniej strona radziecka udostępniła część nabrzeży portowych oraz elementy wyposażenia portów i stoczni, przekazała również kilkadziesiąt jednostek, z których większość nadawała się jeszcze do eksploatacji. Przejęcie Odry przez Polskę uprościło znacząco funkcjonowanie administracji wodnej i współpracujących z nią przedsiębiorstw i w ciągu zaledwie dwóch lat stworzono sprawną sieć zarządów wodnych, a także, wykorzystując wydobyte z dna rzeki wraki, uruchomiono żeglugę.

Ale nie obyło się bez problemów w zakresie wykorzystania przejętych obiektów. Największym z nich okazał się brak możliwości inwestycyjnych państwa polskiego. Należy mieć na uwadze, że trzyletni plan inwestycyjny w części dotyczącej gospodarki wodnej na lata 1947-1949 oparty był na założeniach formułowanych jeszcze w latach trzydziestych i sprawy związane z Odrą potraktowano w nim "po macoszemu". Gdy dołożymy do tego brak odpowiednich środków finansowych, materiałów, odpowiedniej liczy robotników czy majstrów budowlanych, otrzymamy trudny do rozwiązania węzeł gordyjski. Za przykład tych trudności niech posłuży sprawa odbudowy kozielskich mostów drogowych przez Odrę.

W dniu 16 stycznia 1947 roku do Ministerstwa Komunikacji w Warszawie trafił memoriał o następującej treści:

"Wydział Komunikacyjny Urzędu Wojewódzkiego Śląsko-Dąbrowskiego zawiadomił tut. Powiatowy Zarząd Drogowy, że odbudowa mostu na rz. Odrze w Koźlu została w planie inwestycyjnym odbudowy mostów drogowych na rok 1947 skreślona i przesunięta na rok 1948. Z uwagi na to, że jakkolwiek droga kołowa państwowa Katowice-Gliwice-Koźle-Nysa jest drogą II-giej klasy, to jednak pozwolę sobie uzasadnićważność odbudowy przedmiotowego mostu w bieżącym roku następującymi argumentami, a mianowicie:

1. Powiat kozielski posiadał na rz. Odrze 4 mosty, które w okresie walk pozycyjnych radziecko-niemieckich 1945 roku o przełamanie linii oporu Racibórz – Koźle – Brzeg – Opole – Wrocław zostały zerwane.
2. Jedyny most objazdowy drewniany w Rogach, zbudowany w 1945 r. przez Wojska Radzieckie jest o tak słabej konstrukcji, że jest poważnie zagrożony przez:
   1. kry lodowe w okresie przedwiosennym, wzgl. w wypadku powodzi jesienią, z którą liczą się mieszkańcy tut. powiatu co lat parę,
   2. przeciążenie go przez skierowanie się ruchu kołowego z odcinka drogi państwowej I-szej klasy Katowice – Gliwice – Koźle – Opole – Wrocław na skutek wzmożonego na niej ruchu komunikacyjnego.
3. Odbudowa mostu w Koźlu, właściwie dwu mostów, łączących Wyspę Kozielską z m. Koźle przez stare koryto i z drugiej strony przez nowe z uprzemysłowioną dzielnicą m. Koźla, odciąży nie tylko ruch kołowy z odcinka drogowego, wskazanego w punkcie b), ale – łącząc obszary przemysłu Górnego Śląska z Dolnym przez połączenie dróg kołowych Katowice – Gliwice – Koźle – Nysa – Kłodzko – Wałbrzych – Jelenia Góra, podniesie ich rozwój gospodarczy;
4. Usprawni ruch turystyczno-krajoznawczy w kierunku gór sudeckich;
5. Podniesie tempo odbudowy i zagospodarowania m. Koźla i powiatu kozielskiego, tj.
   1. Portu wyjściowego Koźle via Szczecin, na których odbudowę przewidziany jest w ramach 3-letniego planu preliminarz w wysokości 50 miliardów złotych,
   2. Państwowej Stadniny Ogierów na Wyspie Kozielskiej (stan 150 sztuk plus 50 sztuk, jakie mają nadejść z wiosną) (...),
   3. najważniejszego dworca przetokowego na Śląsku Opolskim – w Kędzierzynie,
   4. Fabryki Celulozy i Papieru w Porcie-Koźlu,
   5. Zakładów Chemicznych w Bierawie,
   6. Zakładu Przemysłu Paliw i Benzyny Syntetycznej w Blachowni (jedna z największych w b. rzeszy niemieckiej),
   7. Ośrodka Zielarskiego w Zakrzowie – przed wojną największego w Europie,
   8. Cukrowni w Polskiej Cerekwi – największej na Śląsku Opolskim,
   9. Składnicy Państwowych Monopoli Spirytusowych w Kędzierzynie,
   10. wielkich młynów parowych, cegielni itp.

Reasumując powyższe – proszę o łaskawe rozpatrzenie i zaakceptowanie prośby, zawartej w treści niniejszego memoriału, i o objęcie w planie inwestycyjnym odbudowy mostów drogowych na 1947 rok odbudowę mostu w Koźlu, ponieważ powiat kozielski o takim uprzemysłowieniu jak wyżej, pozostałby w przypadku katastrofy zawalenia się mostu objazdowego w Rogach odcięty od reszty powiatu, leżącego na prawym brzegu rz. Odry, a tym samym od województwa śląsko-dąbrowskiego." Memoriał podpisali: F. Ciupka (starosta powiatowy) i E. Wilczek (przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu). Ponadto pod korespondencją swoje pieczęcie złożyły następujące instytucje i organizacje lokalne: Polska Partia Robotnicza Powiat Kozielski, Polska Partia Socjalistyczna Powiatowy Komitet Robotniczy PPS Koźle, Państwowe Stado Ogierów w Koźlu, Państwowa Komunikacja Samochodowa Oddział IV Katowice Stacja Nr 4 w Koźlu, Zarząd Miejski w Koźlu, Miejska Rada Narodowa w Koźlu, Pełnomocnik Powiatowy Tymczasowego Rządu Rzeczpospolitej Polskiej w Koźlu, Powiatowy Związek Samopomocy Chłopskiej w Koźlu.

W dniu 15 lutego 1947 roku kozielski starosta wystosował kolejne pismo, tym razem do Ministerstwa Skarbu w Warszawie, z prośbą o przyznanie kredytu dla kozielskiej Komunalnej Kasy Oszczędności w wysokości 20 mln złotych, jako uzasadnienie dołączając wyżej wymieniony memoriał.

W końcu nadeszła długo oczekiwana odpowiedź na pismo z 16 stycznia. W piśmie z dnia 3 marca 1947 roku Wydział Komunikacyjny Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach stwierdził tak: "Urząd Wojewódzki – Wydział Komunikacyjny zawiadamia niniejszym, że Ministerstwo Komunikacji reskryptem z dnia 10 lutego 1947 r., Nr IX załatwiło odmownie prośbę Starostwa Powiatowego z dnia 16 stycznia 1947 r. w sprawie odbudowy mostów na rzece Odrze w Koźlu. Decyzję swą motywuje Ministerstwo Komunikacji brakiem kredytów w bieżącym okresie budżetowym".

W kolejnym roku sprawa nie ruszyła do przodu ani na krok o czym świadczy zachowany protokół z posiedzenia Powiatowej Rady Narodowej w Koźlu z dnia 25 marca 1948 roku, w którym czytamy: "Sprawę odbudowy mostu na Odrze w Koźlu referuje kierownik Powiatowego Zarządu Drogowego ob. Grzyb informując Radę o dotychczasowych staraniach w celu przyspieszenia odbudowy. Starania te jednak do chwili obecnej rezultatu nie dały, bowiem jak słychać, w roku bieżącym most odbudowany nie będzie. Radny Migacz proponuje, aby na odbudowę mostu opodatkować społeczeństwo powiatu kozielskiego i stworzyć fundusz na wzór F.O.S. W odpowiedzi na propozycję kierownik Grzyb wyjaśnia, że most w Koźlu jest mostem tranzytowym, a koszt odbudowy wyniesie z górą 70 milionów zł, wobec czego żadna zbiórka w powiecie nic nie da i tylko decyzja władz państwowych może przyspieszyć odbudowę. Starosta Powiatowy odczytuje odpis memoriału z dnia 16 stycznia 1947 r., skierowanego za pośrednictwem Urzędu Wojewódzkiego do Ministerstwa i szeroko informuje o odbytych konferencjach oraz bezskutecznych staraniach, wobec czego prosi, aby Powiatowa Rada Narodowa poczyniła odpowiednie w tej sprawie kroki, bowiem most na Odrze w Koźlu ułatwiłby w wysokim stopniu repolonizację terenu. Na wniosek radnego Ciacha – Powiatowa Rada Narodowa jednogłośnie postanowiła wysłać do Warszawy delegację w składzie: Starosty Powiatowego ob. Ciupki, Przewodniczącego Pow. Rady Narodowej ob. Wilczka, radnego Hahna i kierownika Pow. Zarządu Drogowego ob. Grzyba celem przedstawienia władzom państwowym palącej sprawy i spowodowanie przystąpienia do odbudowy mostu jeszcze w roku bieżącym”.

Jak widać, nie były to łatwe czasy. Walka włodarzy miast o odbudowę zniszczonej wojną infrastruktury nie była łatwa i często miała gorzki smak odmowy urzędów centralnych. Na szczęście te czasy są już za nami. Koniec końców dwa mosty na Odrze w Koźlu w końcu zbudowano. Pierwszy z nich (między Koźlem a wyspą) nosi dzisiaj nazwę Józefa Długosza (zasłużony budowniczy nadzorujący odbudowę tych mostów) a drugi (między wyspą a Kłodnicą) - Wiktora Ludwikowskiego (jeden z pionierów polskiej kryminalistyki).

Bibliografia:
Leśniowska M., Sowińska J., Odra, moja rzeka. Krótka historia głównej rzeki Śląska oparta na wybranych materiałach archiwalnych z Archiwum Państwowego w Opolu, [w:] Odra - rzeka wspomnień i wyzwań część 1, Archiwum Państwowe w Opolu, Opole 2018.